W dniach 25-26 listopada 2021 roku w siedzibie Archiwum Narodowego w Krakowie odbyła się Międzynarodowa Konferencja „Ochrona dziedzictwa kultury na wypadek szczególnych zagrożeń - zagrożenia klimatyczne, środowiskowe, pandemicznie i pożarowe. Dobre praktyki”.

Od wielu lat Szkoła, a w szczególności osoby pracujące i pełniące służbę w ramach unikatowego na skalę Europy wydziału: Centrum Szkolenia Ochrony Ludności i Dóbr Kultury, znajduje się w gronie gospodarzy i organizatorów tego niezwykle ważnego dla świata nauki i kultury wydarzenia.

Patronat honorowy nad konferencją objęli: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej – Szef Obrony Cywilnej Kraju, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, Wojewoda Małopolski, Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków oraz Prezes Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy.

Konferencja skierowana była w głównej mierze do właścicieli i zarządców obiektów zabytkowych, osób zajmujących się ochroną zabytków, przedstawicieli służb ratowniczych i ochrony, osób zainteresowanych bezpieczeństwem osób i mienia, wykorzystaniem nowoczesnej techniki w zabezpieczeniu zabytków oraz przedstawicieli instytucji rządowych i samorządowych zajmujących się prezentowaną tematyką.

Do udziału w niej zaproszono przedstawicieli urzędów ochrony zabytków odpowiedzialnych za ochronę zabytków na wypadek konfliktów zbrojnych i sytuacji kryzysowych, biur bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego urzędów wojewódzkich, instytucji kultury, muzeów, bibliotek, archiwów państwowych oraz innych instytucji archiwalnych tworzących narodowy zasób archiwalny, Państwowej Straży Pożarnej z komórek rozpoznawania zagrożeń, operacyjnych i szkoleniowych, przedstawicieli środowiska naukowego i instytutów badawczych PSP, środowisk naukowych i akademickich realizujących programy edukacyjne dotyczące ochrony dziedzictwa kultury, służb mundurowych oraz instytucji kultury, wolontariuszy i wszystkich zainteresowanych problematyką konferencji.

Uroczystego otwarcia Konferencji dokonali: dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, bryg. mgr inż. Marek Chwała, Komendant Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie oraz Krzysztof Sałaciński, Prezes Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy. Zawarte w wystosowanym do uczestników konferencji liście słowa powitania i uznania skierował Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a owocnych obrad i konstruktywnych wniosków życzył w przesłanym wstąpieniu Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej – Szef Obrony Cywilnej Kraju nadbryg. Andrzej Bartkowiak.

W inaugurującym wydarzenie okolicznościowym przemówieniu, na konieczność wyprzedzającego zagrożenia działania na rzecz ochrony zabytków i dóbr kultury, wskazał bryg. Marek Chwała. Opierając się na historycznych wydarzeniach i odwołując do literatury przekonywał, że zagrożeń nie da się uniknąć, część z nich pojawi się bez względu na poziom naszego zaangażowania, intencji i wykorzystania nawet najbardziej zaawansowanych rozwiązań technicznych. Co istotne, podejmując z wyprzedzeniem stosowne działania, można skutecznie ograniczyć skutki wystąpienia sytuacji niepożądanych.

Przeprowadzenie, z racji trwającej pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 w formie hybrydowej konferencji, możliwe było dzięki kooperacji następujących instytucji: Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Archiwów Państwowych, Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej, Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy, Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie oraz Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”. Ogromne wsparcie stanowili także współorganizatorzy: Komenda Miejska PSP w Krakowie, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, a także Punkt Kontaktowy Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy w Krakowie. Rangę spotkania podniosła także obecność i zaangażowanie partnerów, wśród których znaleźli się: Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Polski Komitet Narodowy ICOM, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Muzeum Narodowe w Warszawie, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego, Państwowy Instytut Badawczy, Szkoła Główna Służby Pożarniczej, Centralne Muzeum Pożarnictwa.

W trosce o bezpieczeństwo zdrowotne uczestników oraz zachowując zasady reżimu sanitarnego, w tym utrzymywania dystansu społecznego, w trybie stacjonarnym uczestniczyli wyłącznie organizatorzy oraz część z zaproszonych prelegentów. Pozostałe osoby łączyły się za pomocą narzędzi teleinformatycznych i platform umożliwiających śledzenie obrad w czasie rzeczywistym.

W ciągu dwóch dni w ramach IV sesji poruszono szereg istotnych zagadnień wpisujących się w następujące obszary:

• Dziedzictwo kultury wobec zagrożeń XXI wieku – wyzwania, kierunki działań.
• Zagrożenia klimatyczne i środowiskowe dla dziedzictwa kultury – nowoczesne rozwiązania instytucjonalne, projekty i programy międzynarodowe, regionalne, krajowe, nowe metody ochrony.
• Zagrożenia pandemiczne – nowe wyzwania dla ochrony dziedzictwa kultury. Doświadczenia instytucji muzealnych, bibliotecznych, archiwalnych, dobre praktyki, kierunki działań ochronnych.
• Nowe formy i metody ochrony zbiorów muzealnych, bibliotecznych, archiwalnych przed pożarem oraz nadzwyczajnymi zagrożeniami.

Z informacji przekazanych przez organizatorów wynika, że na wydarzenie zarejestrowało się blisko 700 osób, a całość za pośrednictwem kanału youtube śledziło ponad 2000 aktywnych użytkowników.

Jesteśmy przekonani, że grono tak znakomitych gości, prelegentów i zaangażowanych w aktywny udział uczestników zaowocuje szeregiem istotnych dla ochrony dóbr kultury inicjatyw i przedsięwzięć. Już dzisiaj czekamy na pokonferencyjne wydawnictwo książkowe. Mamy nadzieje, że prezentowane treści pozwoliły wzbogacić wiedzę i ukazać nowe horyzonty w obszarze zarządzania kryzysem i reagowania na jego pojawienie się.

Dziękujemy wszystkim osobom i instytucjom dzięki którym możliwie było przygotowanie konferencji. Bez państwa pomocy nie byłoby możliwe stworzenie materiałów poglądowych, zapewnienie adekwatnych do rangi i tematyki wydarzenia warunków lokalowych, interesujących wystąpień, pola do wymiany poglądów, doświadczeń i dyskusji.

Dzień pierwszy

Dzień drugi

Opracowanie: mł.bryg. Piotr Sowizdraniuk

Zdjęcia: Dzień I mł.bryg. Piotr Sowizdraniuk, dzień II bryg. Tomasz Janecki